维吾尔－乌孜别克语
维吾尔－乌兹别克语是阿尔泰语系突厥语族语言，从原始突厥语、回鹘语、察合臺语咾啥阶段发展到今朝。维吾尔族讴维吾尔语（阿：ئۇيغۇر تىلى，拉：Uyghur Tili，基：Уйғур тили），中国境内用阿拉伯字母或者拉丁字母书写，原苏联境内用基里尔字母书写；乌兹别克族讴乌孜别克语（阿：اوزبیک تیلی，拉：Oʻzbek tili，基：Ўзбек тили），乌兹别克境内一个世纪里向，书写方式从阿拉伯字母、拉丁字母改到基里尔字母，中国境内情原用阿拉伯字母。
分区 编辑
- 中维吾尔方言
- 喀什次方言
- 伊犁次方言：中国搭哈萨克个维吾尔标准基于伊犁闲话
- 吐鲁番次方言
- 南维吾尔方言
- 东维吾尔方言
- 北乌兹别克方言
- 南乌兹别克方言：乌兹别克标准基于箇里个塔什干闲话
文字 编辑
| 维吾尔 | 乌兹别克 | IPA | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 阿拉伯 | 基里尔 | 拉丁UYY | 拉丁ULY | 阿拉伯 | 拉丁 | 基里尔 | |
| ئا | А а | A a | ە ئە ە | A a | А а | /a/ | |
| ب | Б б | B b | ب | B b | Б б | /b/ | |
| د | Д д | D d | د | D d | Д д | /d̪/ | |
| ئې | Е е | E e | Ë ë | ئې ې ئې ې | E e | Е е | /e/ |
| ئە | Ә ә | Ə ə | E e | Э э | /ɛ/ | ||
| ف | Ф ф | F f | ف | F f | Ф ф | /ɸ/ | |
| گ | Г г | G g | گ | G g | Г г | /ɡ/ | |
| ھ | Һ һ | Ⱨ ⱨ | H h | ھ and ح | H h | Ҳ ҳ | /h/ |
| ئى | И и | I i | ئى ى ئى ى | I i | И и | /i, [/%C9%A8/ ɨ]/ | |
| ج | Җ җ | J j | ج | J j | Ж ж | /dʒ/ | |
| ژ | Ж ж | Ⱬ ⱬ | Zh zh | ژ | /ʒ/ | ||
| ك | К к | K k | ك | K k | К к | /k/ | |
| ل | Л л | L l | ل | L l | Л л | /l/ | |
| م | М м | M m | م | M m | М м | /m/ | |
| ن | Н н | N n | ن | N n | Н н | /n/ | |
| ئو | О о | O o | ا ئا ,ا ا و ئو و | O o | О о | /ɒ/, /o/ | |
| پ | П п | P p | پ | P p | П п | /p/ | |
| ق | Қ қ | Ⱪ ⱪ | Q q | ق | Q q | Қ қ | /q/, /x/ |
| ر | Р р | R r | ر | R r | Р р | /r/ | |
| س | С с | S s | س | S s | С с | /s/ | |
| ت | Т т | T t | ت | T t | Т т | /t̪/ | |
| ئۇ | У у | U u | ۇ ئۇ | U u | У у | /u, [/%CA%89/ ʉ]/ | |
| ئۈ | Ү ү | Ü ü | /y/ | ||||
| ۋ | В в | V v | W w | ۋ | V v | В в | /v, w/ |
| خ | Х х | H h | X x | خ | X x | Х х | /χ, x/ |
| ي | Й й | Y y | ي | Y y | Й й | /j/ | |
| ز | З з | Z z | ز | Z z | З з | /z/ | |
| ئۆ | Ө ө | Ɵ ɵ | Ö ö | و ئو | Oʻ oʻ | Ў ў | /o, [/%C9%B5/ ɵ]/ |
| غ | Ғ ғ | Ƣ ƣ | Gh gh | غ | Gʻ gʻ | Ғ ғ | /ʁ/ |
| ش | Ш ш | X x | Sh sh | ش | Sh sh | Ш ш | /ʃ/ |
| چ | Ч ч | Q q | Ch ch | چ | Ch ch | Ч ч | /tʃ/ |
| ڭ | Ң ң | Ng ng | ڭ | ng | нг | /ŋ/ | |
| ئ And ء | ʼ | ъ | /ʔ/ | ||||